In 2021 is het precies 500 jaar geleden dat de Italiaanse schrijver Lodovico Guicciardini (1521-1589) geboren werd. Deze bijzondere verjaardag laat het Museum Plantin-Moretus niet onopgemerkt voorbij gaan. Met de expo ‘Komt een Italiaan naar de Nederlanden’ keer je met de bestseller van Guicciardini terug naar de welvarende Nederlanden van de 16de eeuw.
Opvallend veel aandacht gaat naar zijn woonplaats Antwerpen. Over de inwoners zegt hij: “Zy zijn vervaren ende gheschikt om over al ter wereldt te handelen, ja oock de vrouwen persoonen (al en hebben zy noyt buytens landts geweest) connen drie oft vier, sommighe vijf, ses ende seven talen spreken: welck een gherieffelijck ende wonderlijck dinck is.”
Ontdek het zelf tijdens deze expo die je terug naar de 16e eeuw brengt. Curator Kris Geysen “We mogen ongegeneerd chauvinistisch zijn over Antwerpen”
Gesprek met curator Kris Geysen van museum Plantin-Moretus
De tentoonstelling heet ‘Komt een Italiaan naar de Nederlanden’ en ik zou nog concreter kunnen zeggen ‘Komt een Italiaan naar Antwerpen’ want het gaat over het boek ‘De beschrijving van de Nederlanden’ dat een Italiaan heeft geschreven. Die man heet Guicciardini. Hij was een edelman, een koopman uit Firenze en hij komt naar Antwerpen in 1541 om hiervoor zijn familie verder handel te drijven. De zaak, helaas voor hem, gaat failliet, de beste koopman was hij misschien niet, maar zijn grote droom was schrijver worden en dat is de droom hij hier in Antwerpen ook heeft waargemaakt. Guicciardini heeft de allereerste beschrijving van de Nederlanden en zeker ook van Antwerpen gemaakt. Hij zegt “er was nog nooit iets geschreven over deze streken, ik ben de eerste die dat gaat doen. Ik doe dat voor de vreemdelingen die hier wonen maar ik doe dat ook zeker voor de inwoners, want zij hebben nog nooit een boek van deze aard kunnen lezen.” En het is dit boekje letterlijk van deze man Guicciardini dat wij nu tijdens de expo opendoen.
Hij zegt het zelf in zijn boek, “het is interessant voor buitenlanders maar ook voor de Antwerpenaar zelf hé”
Absoluut Hij stelt Antwerpen echt vooraan in zijn boek. Het grootste gedeelte gaat gewoon over deze stad. De stad die volgens hem alle macht en welvaart aan de Nederlanden geeft. De stad is echt op het toppunt van haar macht van haar economische positie ook in de wereldhandel. Dat is ook de reden waarom hij er is om handel te drijven, dat is ook de reden waarom daar zoveel andere buitenlandse kooplieden zijn en ook daarvoor heeft hij extra veel oog. Hoe zit dat dan met die handel in Antwerpen? Hoe leven mensen in Antwerpen? Hoe is de stad georganiseerd? Welke belangrijke gebouwen zijn er? de mythes die we kennen over reus Antigoon bijvoorbeeld die passeren ook en af en toe leren we echt wel nieuwe dingen over onze stad.
Noem zo eens een voorbeeld … wat nieuws heb je geleerd over Antwerpen?
Bijvoorbeeld reus Antigoon … de stadsgidsen kennen allemaal dat verhaal en vertellen het ook dat de reus die dan verslagen wordt … de mythologie, de etymologie rond de naam Antwerpen … Guicciardini kent dat allemaal, maar hij voegt daar nog een verhaal aan toe. Hij zegt ‘die reus Antigoon was eigenlijk een Rus’ en omdat de Russen van nature nogal groot en struis zijn, zijn mensen op de duur die Rus en reus gaan noemen. Dus eigenlijk was reus Antigoon een Rus.
Het is misschien wel nuttig als Antwerpenaren, wij zijn allemaal fier op onze stad, maar het om eens door de ogen van iemand anders te bekijken …
Absoluut hij is een Italiaan, dus voor hem vallen dingen op, die misschien voor de inwoners zelf heel gewoon waren. Zo beschrijft vrij uitgebreid ook de positie van de vrouwen bijvoorbeeld. In de hele Nederlanden maar zeker ook in Antwerpen. Dat waren voor hem vrijgevochten vrouwen die zelfstandig ook handel mochten drijven en een eigen zaak mochten hebben en zonder hun man, zonder begeleiding zich ook vrij mochten rond bewegen in de stad en zaken doen. Dat was voor hem als Italiaan eigenlijk ongezien.
De tentoonstelling is opgevat met een aantal tekeningen uit dat boek maar ook een aantal quote’s …
Zoals ik zei, we doen zijn boekje openen en dat mag je redelijk letterlijk nemen. Wij hebben citaten uit zijn werk tegen de wand aangebracht en daar hangen altijd prenten, afbeeldingen bij het onze eigen collectie die dat citaat ook ondersteunen, dus je leest als het ware we de boek in de expo tegen de wanden en bij de prenten en het wordt nog eens extra verbeeldend gemaakt door al die mooie visuele prenten die ook echt uit die periode stammen. Dus wat wij tonen is wat Guicciardini ook gezien heeft en meegemaakt heeft in de zestiende eeuw hier.
Eén van de blikvangers is de mooie stadskaart hé, de eerste waarschijnlijk van Antwerpen …
Dit is de oudste en grootste afbeelding van Antwerpen die we kennen. Dit is een houtsnede uit verschillende onderdelen samengesteld ook nog eens ingekleurd en stel dat je de rest van de tentoonstelling niet zou willen zien, wat ik betwijfel, dan zou je eigenlijk alleen voor dit werk moeten komen. Dit is Antwerpen op het toppunt van haar macht in een grote kaart vervat en je kan eigenlijk nu nog volgen waar zou ik gewoond hebben, waar is die straat, het Sint-Michiels klooster, ja je herkent er alles nog op.
Kortom elke fiere Antwerpenaar moet deze tentoonstelling zien …
Ja absoluut! Ja sowieso!
Want Antwerpen komt eruit als belangrijkste stad in die periode …
Ja, in deze tentoonstellingen mogen wij eigenlijk ongegeneerd chauvinistisch praten over onze stad, want dat doet Guicciardini ook.
copyright © www.Aantwaarpe.be
